Ιατρικά άρθρα > Λεισμανίαση - Καλαζάρ στο σκύλο

Leishmaniosis ή Καλαζάρ

Η λεϊσμανίαση, γνωστή και ως Καλα-αζάρ, θεωρείται από τοπιο συχνά λοιμώδη νοσήματα των σκύλωνστην Ελλάδα. Είναι μια μολυσματική ανθρωποζωονόσος που προκαλείται από ένα πρωτόζωο τη Leishmania infantum.

ΜΕΤΑΔΟΣΗ

Η μετάδοση γίνεται μέσω του νύγματος των θηλυκών φλεβοτόμων(σκνιπών). Οι φλεβοτόμοι ( σκνίπες) ζουν κυρίως σε θερμά κλίματα και μεταδίδουν τη leishmania τις νυχτερινέςώρες, μετά τη δύση του ηλίου. Οι σκνίπες γεννούν τα αυγά τους και φωλιάζουν σε σκοτεινά και υγρά μέρη , σε ρωγμές τοίχων και σε κόπρανα ζώων. Έτσι οι περιοχές που συνήθως πλήττονται είναι οι αγροτικές και ημιαστικές.


Ο ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΖΟΟΥ

· Η μολυσμένη σκνίπα η οποία φέρει στα στοματικά της μόρια τη προμαστιγωτή μορφή της λείσμάνιας, τη μεταδίδει μέσω του αίματος στο σκύλο και τον μολύνει.

· Στο αίμα του σκύλου η προμαστιγωτή μορφή λαμβάνεται από τα ιστιοκύτταρα και τα μακροφάγα.

· Στα μακροφάγα ορισμένα πρωτόζωα αναπαράγονται και μετατρέπονται σε αμαστίγωτες μορφές και ορισμένα φαγοκυτταρώνονται και καταστρέφονται. Οι αμαστίγωτες μορφές του πρωτόζωου πολλαπλασιάζονται στα κύτταρα και προσβάλλουν διάφορα είδη ιστών.

· Η μη μολυσμένη θηλυκή σκνίπα τσιμπάει τον μολυσμένο σκύλο και μολύνεται λαμβάνοντας με το αίμα μακροφάγα κύτταρα που έχουν μολυνθεί από την αμαστίγωτη μορφή της leishmania.

· Στον οργανισμό της σκνίπας τα παρασιτούμενα μακροφάγα στο πρόσθιο τμήμα του μεσεντερίου πολλαπλασιάζονται και εξελίσσονται στη προμαστιγωτή μορφή σε χρονικό διάστημα 8-10 ημερών και τέλος μεταναστεύουν στα στοματικά μόρια της σκνίπας

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ

Τα συμπτώματα που εμφανίζουν τα σκυλιά είναι ποικίλα. Από τη στιγμή που μια σκνίπα τσιμπάει ένα σκύλο έως τη στιγμή που θα εκδηλωθεί το νόσημα μπορεί να μεσολαβήσει χρονικό διάστημα 1 μήνα έως 7 χρόνια.

Η συμπτωματολογία ενός σκύλου που νοσεί από τη λεϊσμανίαση εξαρτάται από τον ίδιο τον οργανισμό του ζώου, και το χρονικό διάστημα που αυτός νοσεί.

Υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις σκύλων που είναι ανθεκτικοί, δεν εμφανίζουν συμπτώματα και παραμένουν φορείς ενώ υπάρχει πάντα και η πιθανότητα της αυτοϊασης.

Στην περίπτωση της αυτοίασης, μετά την είσοδο του πρωτόζωου στον οργανισμό του σκύλου ενεργοποιούνται με τέτοιο τρόπο οι αμυντικοί μηχανισμοί του ζώου που o εισβολέας-πρωτόζωο απομονώνεται και καταστρέφεται.

Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η γενετική καταβολή αλλά και η ανοσολογικήαπάντησητου οργανισμού στο παράσιτο.

Έτσι ζώα στα οποία ενεργοποιείται η κυτταρική ανοσία δεν εμφανίζουν συμπτώματα, είναι ορολογικά αρνητικά ή ελαφρώς θετικά ( ύποπτα), ενώ σε ζώα που ενεργοποιείται η χημική ανοσία εμφανίζουν υψηλούς τίτλους στις ορολογικές εξετάσεις και εμφανίζουν έντονα συμπτώματα.

Έτσι θα λέγαμε ότι στη πρώτη περίπτωση τα ζώα είναι ανθεκτικά και στη δεύτερη ευαίσθητα έναντι του νοσήματος. Είναι πιθανόν όμως κάποιοι παράγοντες να διαταράξουν τις ισορροπίες που έχει θέσει ο οργανισμός για τον έλεγχο της νόσου και να οδηγήσουν στην αλλαγή της αντίδρασης του ζώου στο πρωτόζωο με αποτέλεσμα ο μέχρι σήμερα ανθεκτικός οργανισμός να μετατραπεί σε ευαίσθητο και το αντίθετο. Κάποιοι τέτοιοι παράγοντες είναι για παράδειγμα η χορήγηση κάποιων φαρμάκων, η προσβολή από λοιμώδη νοσήματα, ο καρκίνος.

Καταλήγουμε τελικά στο συμπέρασμα ότι οι η λεϊσμανίαση είναι ένα νόσημα που δεν εκδηλώνεται με τον ίδιο τρόπο σεκάθε ζώο και σε κάθε περίπτωση πρέπει να ελέγχονται πολύ συχνά τα ζώα που ζουν σεενδημικές περιοχές ακόμα και εκείνα που δεν έχουν κανένα σύμπτωμα.

Ορισμένα γενικά συμπτώματα είναι η μειωμένη διάθεση, ανορεξία, μείωση σωματικού βάρους, εύκολη κόπωση, επίσταξη, ρινορραγία. Επίσης οι δερματικές αλλοιώσεις όπως αποφολιδωτική δερματίτιδα (πυτιρίδα), δερματικά οζίδια , πυώδη δερματίτιδα κ.α.
Οφθαλμολογικά προβλήματα όπως ιριδοκυκλίτιδα ή και πανοφθαλμίτιδα, χωλότητα κ.α.
Και μην ξεχνάμε τα ασυμπτωματικά ζώα που νοσούν αλλά δενέχουν εμφανίζουν συμπτώματα.



ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Υπάρχουν οι ακόλουθοι τρόποι διάγνωσης της λεϊσμανίασης :

Ορολογικές μέθοδοι

Με μια απλή λήψη αίματος μπορείτε σχετικά άμεσα να γνωρίζετε αν το ζώο σας έχει ή δεν έχει προσβληθεί από τη λεϊσμανίαση.
Οι μέθοδοι εξέτασης αίματος είναι η Elisa και τα χρωματογραφικά τέστ τα οποία γίνονται στο ιατρείο. Με τη βοήθεια ενός απλού τέστ μπορούμε να ελέγξουμε σε χρονικό διάστημα 8-20 λεπτών περίπου αν το ζώο μας είναι θετικό ή αρνητικό.

Η μέθοδος IFA είναι μια ορολογική μέθοδος που μετά την αιμοληψία το αίμα αποστέλλεται σε εξειδικευμένο εργαστήριο και το θετικό αποτέλεσμα τιτλοφορείται.

Παρασιτολογικές

Είναι εξετάσεις που διεκπεραιώνονται σε εξειδικευμένο εργαστήριο και η εξέταση γίνεται μετά από λήψη υλικού από τα λεμφογάγγλια, το μυελό των οστών και το δέρμα.

Μοριακές

Είναι η PCR ποιοτική και ποσοτική που διεκπαιρεώνεται σε ελάχιστα εργαστήρια στην Ελλάδα και θεωρείται από τις πιο σύγχρονες και αξιόπιστες μεθόδους ανίχνευσης του πρωτόζωου. Το μειονέκτημα της μεθόδου είναι η τιμή της (είναι ακριβή μέθοδος) .

Ιστοπαθολογικές – ανοσοίστοχημικές

Λαμβάνοντας ένα τεμάχιο ιστού από δέρμα ή από οποιοδήποτε όργανο μπορούμε να το στείλουμε για βιοψία και να ανιχνεύσουμε το πρωτόζωο.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Πρέπει να γνωρίζουμε ότι από τη στιγμή που ένας σκύλος εμφανίσει συμπτώματα και δεν γίνει καμία προσπάθεια θεραπευτικής αγωγής τότε το 90% των σκύλων θα πεθάνει μετάαπό χρονικό διάστημα 3-24 μηνών.

Τα σκευάσματα που χρησιμοποιούνται έχουν παρασιτοκτόνο,παρασιτοστατική ή ανοσορυθμιστική δράση. Υπάρχουν διάφορα θεραπευτικά σχήματα τα οποία χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα και αξίζει να σημειώσουμε ότι αρκετά ζώα έχουν θεραπευτεί σε ποσοστό 100%.

Η επιτυχία όμως της θεραπείας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον ίδιο τον οργανισμό και συγκεκριμένα από το ανοσοποιητικό του σύστημα καθώς και από την βλάβη που έχει υποστεί από την εισβολή του πρωτόζωου.

Zώα που έλαβαν τα ίδια φαρμακευτικά σκευάσματα στο ίδιο ακριβώς θεραπευτικό σχήμα δεν ανταποκρίθηκαν με τον ίδιο τρόπο.

Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, οι σκύλοι είναι απαραίτητο, να ελέγχονται εργαστηριακά γιατί ορισμένα φάρμακα είναι ηπατοτοξικά, νεφροτοξικά και μπορεί να προκαλέσουν παρενέργειες στον οργανισμό.

ΠΡΟΛΗΨΗ

Πρώτα από όλα πρέπει να διευκρινιστεί ότι δεν υπάρχει κανένα προληπτικό μέτρο που να μπορεί να προστατέψει το σκύλο σας 100% από τη νόσο παρά μόνο να μειώσει την πιθανότητα μόλυνσης.

Το εμβόλιο του καλαζάρ είναι το βασικότερο όπλο που έχουμε στη κατοχή μας πια για τη πρόληψη της λεισμανίωσης, μιας και σε συνδιασμό με τα υπόλοιπα μέτρα που θα αναφερθούν μας προσφέρει προστασία της τάξεως του 90%.

Η λήψη των υπόλοιπων προληπτικών μέτρων πρέπει να λαμβάνεται τους ζεστούς μήνες και μάλιστα τις νυκτερινές ώρες, επειδή η σκνίπα η οποία ευθύνεται για τη μετάδοση της νόσου, κυκλοφορεί το βράδυ.

Η χρήση αμπούλας κάθε μήνα και κολάρου με αντομοαπωθητικές ικανότητες είναι ένα βασικό μέτρο πρόληψης της σκνίπας.

Μπορείτε να χρησιμοποιείτε εντομοαπωθητικές ουσίες εξωτερικού ή εσωτερικού χώρου π.χ φιδάκια, συσκευές που μπαίνουν στη πρίζα και οτιδήποτε με λίγα λόγια χρησιμοποιείτε για να απομακρύνετε σκνίπες και κουνούπια.

Τέλος ένα άλλο μέτρο είναι η τοποθέτηση ενός λεπτού δικτυωτού (σίτας) στα παράθυρα τις νυκτερινές ώρες.

Συνίσταται ορολογικός έλεγχος των ζώων κάθε 6 μήνες έτσι ώστε αν το ζώο σας έχει μολυνθεί από το παράσιτο, να ξεκινήσετε νωρίς θεραπεία. Πρέπει να γνωρίζετε ότι τα ποσοστά ίασης σε αυτή τη περίπτωση είναι αρκετά υψηλά.

ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΣΜΑΝΙΑΣ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ

Η λεισμανίωση μεταδίδεται στον άνθρωπο αλλά όχι από το σκύλο. Μελετώντας τον βιολογικό κύκλο του παρασίτου είναι ολοφάνερο ότι για τη μετάδοση του νοσήματος ευθύνεται η σκνίπα και όχι ο σκύλος. Μετά από έρευνες είναι αποδεδειγμένο ότι : Η λεϊσμάνια προσβάλλει τον άνθρωπο.Επίσης υπάρχουν έρευνες οι οποίες ισχυρίζονται ότι υπάρχουν ζωοφιλικές και ανθρωποφιλικές σκνίπες, δηλαδή ότι άλλες σκνίπες μολύνουν τον άνθρωπο και άλλες τον σκύλο.
Ο άνθρωπος μολύνεται μόνο από νύγμα σκνίπας και όχι από οποιαδήποτε επαφή και αν έχει με μολυσμένο σκύλο. Μολύνεται δηλαδή από τη προμαστιγωτή μορφή του παρασίτου που υπάρχει μόνο στα στοματικά μόρια του φλεβοτόμου.
Θεραπεία για τον άνθρωπο υπάρχει και μπορούμε να μιλάμε για ίαση της νόσου.
Προληπτικά μέτρα για την αποτροπή μόλυνσης στον άνθρωπο είναι η καταπολέμηση της σκνίπας και όχι του σκύλου.